Marta Krzyżanowicz · 28.03.2025 · Prawo drogowe

Zakaz prowadzenia pojazdów to jeden z najbardziej dotkliwych środków karnych dla kierowców. Orzekany jest obligatoryjnie w przypadku jazdy po alkoholu i może skutecznie wyłączyć sprawcę z ruchu drogowego na wiele lat. Jak długo trwa zakaz, czy można go skrócić i jakie znaczenie ma zaliczenie okresu zatrzymania prawa jazdy? Przyjrzyjmy się tym kwestiom na podstawie konkretnego orzeczenia sądowego.

Jak sądy orzekają o zakazie prowadzenia pojazdów – przykład z orzecznictwa

W mojej kancelarii adwokackiej w Poznaniu często spotykam osoby, które muszą zmierzyć się z zakazem prowadzenia pojazdów. Swoją drogą, to ciekawa sprawa – utrata mobilności bywa dla wielu kierowców bardziej dotkliwa niż kara finansowa.

Przeanalizujmy konkretny przypadek orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. W wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu z dnia 3 lutego 2021 roku (sygn. akt II K 412/20) w sprawie dotyczącej jazdy po alkoholu z wysokim stężeniem, sąd orzekł:

“na podstawie art. 42 § 2 K.k. i art. 43 § 1 K.k. orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 4 (czterech) lat, na poczet którego na podstawie art. 63 § 4 K.k. zalicza okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 10-04-2020 r. do dnia 03-02-2021 r. i nadal“

Oskarżony dopuścił się czynu polegającego na prowadzeniu pojazdu w stanie wysokiej nietrzeźwości:

“w dniu 10 kwietnia 2020 r. na drodze publicznej w miejscowości R. gm. (…), kierował w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym – samochodem osobowym marki V. (…) nr rej. (…), będąc w stanie nietrzeźwości z wynikiem od 2,9 promila do 3,1 promila alkoholu we krwi“

Jak długo trwa zakaz prowadzenia pojazdów za jazdę po alkoholu?

Lubię mówić klientom, że prawo drogowe to nie tylko przepisy, ale i zdrowy rozsądek. A zdrowy rozsądek podpowiada, że im poważniejsze przewinienie, tym dłuższy zakaz prowadzenia pojazdów.

W przypadku jazdy w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi) zgodnie z art. 42 § 2 K.k. sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju na okres:

• Minimum 3 lata
• Maksimum 15 lat

W analizowanym wyroku sąd orzekł zakaz na okres 4 lat, czyli o rok dłuższy niż minimum ustawowe. Należy uznać to za typowy wymiar tego środka karnego przy tak wysokim stężeniu alkoholu.

O prawo jazdy czasem ludzie walczą bardziej niż o cokolwiek. W mojej praktyce adwokackiej w Poznaniu obserwuję, że długość zakazu prowadzenia pojazdów zależy głównie od:

1. Stężenia alkoholu – im wyższe, tym dłuższy zakaz
2. Okoliczności zdarzenia – spowodowanie kolizji czy wypadku wydłuża zakaz
3. Uprzedniej karalności – recydywiści otrzymują dłuższe zakazy
4. Postawy oskarżonego – przyznanie się i skrucha mogą skrócić zakaz

Znaczenie zaliczenia okresu zatrzymania prawa jazdy

Brzmi prosto, ale w praktyce różnie bywa z rozumieniem zaliczenia okresu zatrzymania prawa jazdy. Wielu kierowców nie wie, że faktyczny czas, w którym nie mogą prowadzić pojazdów, liczony jest od momentu fizycznego zatrzymania prawa jazdy przez policjanta.

W omawianym przypadku prawa jazdy zatrzymane zostało w dniu 10 kwietnia 2020 roku, a wyrok zapadł 3 lutego 2021 roku – czyli prawie 10 miesięcy później. Gdyby nie zaliczenie tego okresu, kierowca musiałby odczekać pełne 4 lata od dnia wyroku, zanim mógłby odzyskać prawo jazdy.

Dzięki zaliczeniu okresu zatrzymania prawa jazdy:

• Rzeczywisty czas zakazu po wyroku wyniósł około 3 lat i 2 miesięcy
• Okres przed wyrokiem (około 10 miesięcy) został zaliczony na poczet kary
• Zakaz będzie obowiązywał do kwietnia 2024 roku, a nie do lutego 2025 roku

A propos, przypomniała mi się sytuacja z Leszna, gdzie klient nie wiedział o możliwości zaliczenia okresu zatrzymania prawa jazdy i niepotrzebnie stresował się, że zakaz będzie trwał dłużej, niż w rzeczywistości. Dlatego tak ważna jest konsultacja z adwokatem.

Rodzaje zakazów prowadzenia pojazdów

W kancelarii przy kawie zawsze tłumaczę: mandat to nie wyrok, można się odwołać. Ale zakaz prowadzenia pojazdów to już zupełnie inna historia – tutaj pole manewru jest znacznie mniejsze.

Warto wiedzieć, że sąd może orzec zakaz prowadzenia:

• Wszelkich pojazdów mechanicznych
• Pojazdów mechanicznych określonego rodzaju
• Pojazdów innych niż mechaniczne

W analizowanym wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu sąd zdecydował się na najszerszy zakres zakazu, obejmujący wszelkie pojazdy mechaniczne:

“zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 4 (czterech) lat“

To najczęściej stosowany rodzaj zakazu w przypadku jazdy w stanie nietrzeźwości. Oznacza, że oskarżony nie może prowadzić żadnych pojazdów wymagających prawa jazdy – samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli, motorowerów, ciągników itd.

To się w głowie nie mieści, ale takie rzeczy na drodze się zdarzają – niektórzy kierowcy mimo zakazu decydują się na prowadzenie pojazdu, nie zdając sobie sprawy, że jest to przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 5.

Kiedy rozpoczyna się i kończy okres zakazu prowadzenia pojazdów?

W przypadku zaliczenia okresu zatrzymania prawa jazdy, faktyczny bieg zakazu rozpoczyna się z dniem zatrzymania dokumentu. W omawianym wyroku czytamy:

“zalicza okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 10-04-2020 r. do dnia 03-02-2021 r. i nadal“

Sformułowanie “i nadal” oznacza, że zakaz biegnie nieprzerwanie od dnia zatrzymania prawa jazdy przez okres wskazany w wyroku (w tym przypadku 4 lata). Zakaz zakończy się więc 10 kwietnia 2024 r., o ile oskarżony nie będzie się go dopuszczał w tym czasie.

Sprawy drogowe to czasem gra nerwów – jeden zły ruch i po wszystkim. Prowadzenie pojazdu w czasie obowiązywania zakazu to kolejne przestępstwo, które może skutkować przedłużeniem zakazu, a nawet karą pozbawienia wolności.

Czy można ubiegać się o wcześniejsze przywrócenie prawa jazdy?

Wypadek to nie tylko stres ale i formalnosci. Podobnie jest z zakazem prowadzenia pojazdów – aby odzyskać prawo jazdy po jego upływie, konieczne jest spełnienie szeregu warunków.

Zgodnie z art. 43 § 3 Kodeksu karnego, sąd może orzec o wcześniejszym zatarciu środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli:

• Upłynęła co najmniej połowa okresu, na który orzeczono zakaz
• Zakaz został orzeczony na okres nie dłuższy niż 3 lata

W przypadku analizowanego wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu (zakaz na 4 lata) nie ma możliwości ubiegania się o wcześniejsze zatarcie zakazu, ponieważ przekracza on okres 3 lat.

Kolega adwokat z Poznania opowiadał mi o sprawach, w których sądy orzekają zakaz na okres dokładnie 3 lat, właśnie po to, by dać skazanemu możliwość ubiegania się o wcześniejsze zatarcie tego środka karnego. W omawianym przypadku sąd nie zdecydował się na takie rozwiązanie.

Co z odzyskaniem prawa jazdy po upływie zakazu?

Zawsze mówię klientom: przynieś mi wszystkie dokumenty, a resztę ogarniemy. W przypadku zakazu prowadzenia pojazdów ważne jest, by wiedzieć, co zrobić po jego upływie.

Aby odzyskać prawo jazdy po upływie zakazu prowadzenia pojazdów, kierowca musi:

1. Złożyć wniosek o wydanie prawa jazdy w wydziale komunikacji
2. Przejść odpowiednie badania lekarskie i psychologiczne
3. W niektórych przypadkach zdać egzamin sprawdzający kwalifikacje

W okolicach Poznania kolizje po alkoholu to codzienność, a odzyskiwanie prawa jazdy po zakazie to częsty temat konsultacji w mojej kancelarii. Z doświadczenia wiem, że wielu kierowców nie zdaje sobie sprawy, że po upływie zakazu prawo jazdy nie jest przywracane automatycznie – konieczne jest przejście całej procedury na nowo.

Mam taki zwyczaj – tłumaczę prawo drogowe na przykładach z życia. Pamiętam kierowcę, który przyszedł do mnie i mówi: “Zakaz minął miesiąc temu, ale policjant i tak mnie zatrzymał”. A potem się zaczęło… Okazało się, że klient nie dopełnił formalności związanych z wydaniem nowego prawa jazdy po upływie zakazu.

Zakaz prowadzenia pojazdów w innych sprawach karnych

W kancelarii przy ulicy Święty Marcin często zaczynam od pytania: co byś zrobił, gdyby policja zatrzymała ci prawo jazdy? Moi klienci często nie wiedzą, że zakaz prowadzenia pojazdów może być orzeczony nie tylko za jazdę po alkoholu.

Środek ten jest często orzekany również w przypadku:

• Spowodowania wypadku drogowego
• Znacznego przekroczenia prędkości
• Jazdy pomimo cofniętych uprawnień
• Ucieczki z miejsca zdarzenia drogowego

Należy pamiętać, że w przypadku spowodowania wypadku ze skutkiem śmiertelnym w stanie nietrzeźwości, zakaz prowadzenia pojazdów może być orzeczony dożywotnio.

Podsumowanie

Myślisz, że to proste? No to posłuchaj… Zakaz prowadzenia pojazdów to środek karny, który potrafi całkowicie zmienić życie kierowcy. Dla wielu osób oznacza utratę pracy, problemy z dojazdem, konieczność korzystania z komunikacji publicznej lub pomocy rodziny.

Najważniejsze kwestie, które warto zapamiętać:

1. Zakaz za jazdę po alkoholu trwa minimum 3 lata
2. Okres zatrzymania prawa jazdy przed wyrokiem jest zaliczany na poczet zakazu
3. Prowadzenie pojazdu w trakcie zakazu to kolejne przestępstwo
4. Po upływie zakazu konieczne jest przejście procedury wydania nowego prawa jazdy

Zakaz prowadzenia musi byc jasny, ale najważniejsze jest jego przestrzeganie. W mojej praktyce adwokackiej w Poznaniu często spotykam osoby, które złamały zakaz i w konsekwencji muszą się liczyć z jeszcze surowszymi karami.

(Swoją drogą, śmieszna historia) – ostatnio klient z Gniezna walczył o możliwość prowadzenia ciągnika rolniczego mimo zakazu obejmującego wszystkie pojazdy mechaniczne. Niestety, przepisy są tu nieubłagane i sąd nie miał możliwości wyrażenia takiej zgody.

---

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Wykonujac od wielu lat zawod adwokata w Poznaniu wiem, ze kazda sprawa drogowa jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegolowych informacji zapraszam do kontaktu z moja kancelaria.

Zapraszam do Kancelarii Adwokackiej Marta Krzyżanowicz:
Adwokat Marta Krzyżanowicz