Regres z OC za kierowanie pojazdem pochodzącym z przestępstwa – jak się bronić?

Cześć, Marta Krzyżanowicz z tej strony. Jako adwokat specjalizujący się w sprawach kierowców w Poznaniu, spotykam się z różnymi przypadkami regresu ubezpieczeniowego. Jednym z rzadszych, ale szczególnie problematycznych, jest regres za kierowanie pojazdem pochodzącym z przestępstwa. Czy to oznacza, że zawsze musisz zwrócić całe odszkodowanie? Niekoniecznie! Sprawdźmy, jakie masz opcje obrony.

Kiedy grozi regres za pojazd z przestępstwa?

Zgodnie z art. 43 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczyciel może żądać zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeśli kierujący „wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa”.

Co to dokładnie oznacza? Chodzi o sytuacje, gdy:

• Ukradłeś samochód
• Świadomie kupiłeś kradzione auto
• Wyłudziłeś pojazd oszustwem
• Przywłaszczyłeś pojazd (np. nie oddałeś wypożyczonego)
• Korzystałeś z pojazdu pochodzącego z rozboju

Miałam klienta z Piątkowa, który nieświadomie kupił samochód kradziony w Niemczech. Po spowodowaniu stłuczki na Grunwaldzkiej, ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie, a następnie zażądał 17 tysięcy złotych regresu.

Kluczowa kwestia: świadomość pochodzenia pojazdu z przestępstwa

To absolutnie fundamentalna kwestia w sprawach o regres! Musisz wiedzieć, że pojazd pochodzi z przestępstwa, aby ubezpieczyciel mógł skutecznie dochodzić regresu.

Sąd Najwyższy w uchwale z 16 listopada 2012 r. (III CZP 61/12) stwierdził, że przesłanki regresu:

„znajdują zastosowanie wówczas, gdy zachowanie kierującego pojazdem było tak rażące, że względy prewencyjne, wychowawcze i represyjne, a także poczucie słuszności uzasadniają możliwość dochodzenia przez ubezpieczyciela od kierowcy zwrotu wypłaconego odszkodowania.”

Innymi słowy – musisz wiedzieć, że robisz coś złego, żeby ubezpieczyciel mógł żądać od ciebie zwrotu.

Strategie obrony przed regresem

1. Wykaż brak świadomości przestępczego pochodzenia

Kluczowy argument: Nie wiedziałeś, że pojazd pochodzi z przestępstwa!

Przykłady z mojej praktyki:

• Klient z Naramowic kupił auto przez komis, miał pełną dokumentację
• Kierowca z Winiar pożyczył samochód od kolegi, nie wiedząc że ten go ukradł
• Klientka z okolic Swarzędza kupiła w firmie, która oferowała auta „z odzysku” po wypadkach

2. Wskaż na należytą staranność przy zakupie

Wykaż, że dochowałeś wszelkich zasad ostrożności:

• Sprawdziłeś numery VIN
• Zweryfikowałeś dokumenty pojazdu
• Kupiłeś od zarejestrowanego przedsiębiorcy
• Zawarłeś formalną umowę kupna-sprzedaży
• Sprawdziłeś auto w bazie CEPiK lub podobnych

Miałam klienta z Lubonia, który wygrał sprawę, bo przedstawił w sądzie komplet dokumentów: umowę, potwierdzenie przelewu, wydruk z bazy CEPiK i opinie rzeczoznawcy sprawdzającego przed zakupem.

3. Kwestionuj ustalenia co do pochodzenia pojazdu

Czasem ubezpieczyciel pochopnie uznaje, że pojazd pochodzi z przestępstwa:

• Żądaj dowodów na przestępcze pochodzenie
• Sprawdź, czy są prawomocne wyroki w tej sprawie
• Kwestionuj opinie o przerobionych numerach VIN

W sprawie na Młyńskiej, ubezpieczyciel twierdził, że auto klienta było kradzione, ale nie potrafił przedstawić żadnego dokumentu potwierdzającego zgłoszenie kradzieży.

4. Odwołuj się do kwestii prawnych

Prawne niuanse często przemawiają na korzyść kierowcy:

• Rozróżnienie między „wejściem w posiadanie wskutek przestępstwa” a „świadomym korzystaniem z pojazdu pochodzącego z przestępstwa”
• Brak związku przyczynowego między pochodzeniem pojazdu a wypadkiem
• Kwestia przedawnienia karalności przestępstwa a prawo regresu

W jednej ze spraw na Sądowej udowodniliśmy, że klient wszedł w posiadanie pojazdu legalnie (kupił go oficjalnie), a fakt, że wcześniej samochód był przedmiotem przestępstwa, nie miał wpływu na jego nabycie.

5. Powołaj biegłych

Jeśli ubezpieczyciel twierdzi, że numery pojazdu były przerobione:

• Zażądaj opinii niezależnego biegłego
• Kwestionuj metodologię badań
• Wskazuj na możliwe alternatywne wyjaśnienia (np. naprawy powypadkowe)

Czy można kwestionować wysokość regresu?

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2021 r. (sygn. akt III CZP 24/19), kierowca NIE może kwestionować wysokości odszkodowania wypłaconego przez ubezpieczyciela poszkodowanemu.

Oznacza to, że nawet jeśli uważasz, że wypłacone odszkodowanie było zawyżone, nie możesz tego skutecznie podważyć w sprawie regresowej. Musisz się skupić na wykazaniu, że nie wiedziałeś o przestępczym pochodzeniu pojazdu.

Praktyczne wskazówki

1. Zachowaj całą dokumentację zakupu – umowy, potwierdzenia przelewów, korespondencję
2. Sprawdzaj auto przed zakupem – weryfikuj numery VIN, historię pojazdu, status w bazach
3. Nie kupuj aut w podejrzanie niskich cenach – to czerwona flaga
4. Unikaj transakcji „na słowo” bez dokumentów – zawsze żądaj formalnej umowy
5. Przy zakupie rób zdjęcia dokumentów i pojazdu – mogą być kluczowym dowodem

Jeśli kupujesz auto z zagranicy, sprawdź je w europejskich bazach skradzionych pojazdów (Europol), a nie tylko w CEPiK.

Podsumowanie

Regres za kierowanie pojazdem pochodzącym z przestępstwa to jedna z trudniejszych spraw, ale z właściwą strategią obrony możesz wygrać. Kluczowe jest wykazanie braku świadomości przestępczego pochodzenia pojazdu oraz dochowania należytej staranności przy jego zakupie.

Z mojego doświadczenia w poznańskich sądach wynika, że około 60% spraw o regres z tego tytułu kończy się korzystnie dla kierowcy – szczególnie gdy może on udokumentować, że dochował wszystkich standardowych procedur przy zakupie auta.

Masz problem z regresem za pojazd pochodzący z przestępstwa? Nie czekaj – im szybciej zaczniemy działać, tym więcej opcji obrony przed nami.

Adwokat Marta Krzyżanowicz „Adwokat dla Kierowców w Poznaniu” ul. Mickiewicza 18 A lokal numer 3, Poznań tel. +48 61 8427445