Kara grzywny zamiast pozbawienia wolności w sprawach o jazdę po alkoholu

Marta Krzyżanowicz · 29.03.2025 · Prawo drogowe

Jazda po alkoholu to przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności, jednak w wielu przypadkach sądy decydują się na orzeczenie kary grzywny. Jakie okoliczności wpływają na wybór rodzaju kary? Kiedy można liczyć na grzywnę zamiast ograniczenia lub pozbawienia wolności? Przyjrzyjmy się konkretnym orzeczeniom sądowym i praktyce stosowania kar za przestępstwa drogowe związane z alkoholem.

Analiza wyroku – grzywna za jazdę z wysokim stężeniem alkoholu

W mojej kancelarii adwokackiej w Poznaniu często spotykam kierowców, którzy obawiają się kary pozbawienia wolności za jazdę po alkoholu. Swoją drogą, to ciekawa sprawa – nie zawsze zdają sobie sprawę, że w wielu przypadkach sąd może orzec “jedynie” karę grzywny.

Przeanalizujmy konkretny przypadek z orzecznictwa sądowego. W wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu z dnia 3 lutego 2021 roku (sygn. akt II K 412/20) czytamy:

“uznaje Z. C. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu stanowiącego występek z art. 178a § 1 K.k. przyjmując, że oskarżony w chwili czynu znajdował się w stanie nietrzeźwości z wynikiem 2,9 promila alkoholu we krwi i za to, na podstawie art. 178a § 1 K.k. i art. 33 § 1 i 3 K.k. skazuje go na karę grzywny w liczbie 100 (sto) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki na 20 (dwadzieścia) złotych“

Czyn oskarżonego polegał na tym, że:

“w dniu 10 kwietnia 2020 r. na drodze publicznej w miejscowości R. gm. (…), kierował w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym – samochodem osobowym marki V. (…) nr rej. (…), będąc w stanie nietrzeźwości z wynikiem od 2,9 promila do 3,1 promila alkoholu we krwi“

Lubię mówić klientom, że prawo drogowe to nie tylko przepisy, ale i zdrowy rozsądek. A zdrowy rozsądek podpowiada, że prowadzenie auta z zawartością prawie 3 promili alkoholu we krwi to szczególnie niebezpieczne zachowanie. Mimo to sąd zdecydował się na karę grzywny, a nie pozbawienia wolności.

Kiedy sąd orzeka karę grzywny zamiast pozbawienia wolności?

O prawo jazdy czasem ludzie walczą bardziej niż o cokolwiek. Ale uniknięcie kary pozbawienia wolności i otrzymanie “tylko” grzywny to dla wielu oskarżonych równie ważny cel.

Zgodnie z art. 178a § 1 Kodeksu karnego, jazda w stanie nietrzeźwości zagrożona jest:

Karą grzywny
Karą ograniczenia wolności
Karą pozbawienia wolności do lat 3

Brzmi prosto, ale w praktyce różnie bywa z orzekaniem konkretnych rodzajów kar. W mojej praktyce adwokackiej w Poznaniu obserwuję, że na wybór kary grzywny zamiast surowszych kar wpływają następujące czynniki:

Uprzednia niekaralność – pierwszorazowi sprawcy częściej otrzymują grzywnę
Przyznanie się do winy – skrucha i współpraca z organami ścigania działają na korzyść
Brak negatywnych skutków – jeśli nie doszło do wypadku czy kolizji, szanse na grzywnę rosną
Sytuacja rodzinna i zawodowa – odpowiedzialność za rodzinę, stała praca to okoliczności łagodzące
Opinia w środowisku – pozytywne opinie o oskarżonym mogą wpłynąć na decyzję sądu

W analizowanym wyroku sąd mimo bardzo wysokiego stężenia alkoholu (2,9 promila) zdecydował się na karę grzywny. Może to wskazywać na występowanie istotnych okoliczności łagodzących, takich jak uprzednia niekaralność czy przyznanie się do winy.

Wysokość kary grzywny – analiza stawek dziennych

W kancelarii przy kawie zawsze tłumaczę: mandat to nie wyrok, można się odwołać. Ale kara grzywny orzeczona wyrokiem sądu to już zupełnie inna kwestia – tu ważne jest zrozumienie mechanizmu jej naliczania.

Kara grzywny w polskim prawie karnym jest określana w stawkach dziennych, gdzie:

Liczba stawek określa dolegliwość kary (od 10 do 540 stawek)
Wysokość jednej stawki zależy od sytuacji materialnej sprawcy (od 10 do 2000 zł)

W analizowanym wyroku sąd orzekł:

“karę grzywny w liczbie 100 (sto) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki na 20 (dwadzieścia) złotych“

Łączna kwota grzywny wyniosła więc 2000 zł (100 stawek × 20 zł). To stosunkowo niska kwota, zważywszy na możliwy wymiar grzywny, co może wskazywać na trudną sytuację materialną oskarżonego.

To się w głowie nie mieści, ale takie rzeczy na drodze się zdarzają – wysokość grzywny za jazdę z zawartością prawie 3 promili alkoholu może wynosić zaledwie 2000 zł, podczas gdy maksymalnie mogłaby sięgnąć nawet ponad miliona złotych (540 stawek × 2000 zł).

Dodatkowe koszty finansowe – świadczenie pieniężne i koszty sądowe

Sprawy drogowe to czasem gra nerwów – jeden zły ruch i po wszystkim. W przypadku jazdy po alkoholu kara grzywny to często nie jedyny wydatek, z jakim musi się liczyć oskarżony.

W analizowanym wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu poza grzywną orzeczono również:

“na podstawie art. 43a § 1 i 2 K.k. orzeka wobec oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 6000 zł (sześć tysięcy złotych)“

Paradoksalnie, świadczenie pieniężne okazało się więc trzykrotnie wyższe niż sama grzywna! To pokazuje, że nawet jeśli sąd orzeknie grzywnę zamiast pozbawienia wolności, łączne konsekwencje finansowe mogą być bardzo dotkliwe.

A propos, przypomniała mi się sytuacja z Leszna, gdzie klient zaskoczony był faktem, że mimo niskiej grzywny musiał zapłacić wysokie świadczenie pieniężne. W całkowitym rozrachunku finansowym otrzymanie kary grzywny nie zawsze oznacza łagodniejsze konsekwencje materialne.

Co ciekawe, w omawianym wyroku sąd zwolnił oskarżonego z kosztów sądowych:

“na podstawie art. 624 § 1 K.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zwalnia w całości oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych“

To może wskazywać na trudną sytuację materialną oskarżonego, co zapewne wpłynęło również na niską wysokość jednej stawki dziennej grzywny (20 zł).

Kara grzywny a inne konsekwencje jazdy po alkoholu

W okolicach Poznania kolizje na autostradzie A2 to codzienność, a sprawy o jazdę po alkoholu stanowią znaczący odsetek spraw karnych. Ważne jest, by pamiętać, że kara grzywny to tylko jeden z elementów odpowiedzialności za jazdę w stanie nietrzeźwości.

Niezależnie od wyboru grzywny jako kary głównej, oskarżony musi się liczyć z:

Obligatoryjnym zakazem prowadzenia pojazdów (minimum 3 lata)
Świadczeniem pieniężnym na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym (minimum 5000 zł)
Koniecznością ponownego uzyskania prawa jazdy po upływie zakazu
Wpisem do Krajowego Rejestru Karnego

Kolega adwokat z Poznania opowiadał mi o sprawach, w których klienci koncentrowali się wyłącznie na uniknięciu kary pozbawienia wolności, nie zdając sobie sprawy, że pozostałe konsekwencje jazdy po alkoholu mogą być równie lub bardziej dotkliwe w perspektywie długoterminowej.

Porównanie z innymi orzeczeniami – kiedy sąd wybiera karę pozbawienia wolności?

Zawsze mówię klientom: przynieś mi wszystkie dokumenty, a resztę ogarniemy. W sprawach o jazdę po alkoholu warto znać czynniki, które zwiększają ryzyko orzeczenia kary pozbawienia wolności zamiast grzywny.

Z analizy orzecznictwa sądów w Polsce wynika, że kara pozbawienia wolności (najczęściej w zawieszeniu) jest orzekana, gdy:

Oskarżony był już wcześniej karany za podobne przestępstwa
Doszło do kolizji lub wypadku
Stężenie alkoholu było bardzo wysokie (zwłaszcza powyżej 2 promili), a nie występowały istotne okoliczności łagodzące
Oskarżony nie przyznał się do winy lub utrudniał postępowanie

Mam taki zwyczaj – tłumaczę prawo drogowe na przykładach z życia. Pamiętam kierowcę, który przyszedł do mnie i mówi: “Dostałem wynik 2,2 promila, ale to mój pierwszy raz, mam rodzinę na utrzymaniu”. A potem się zaczęło… Sytuacja wydawała się trudna, ale dzięki właściwej strategii obrony udało się uzyskać wyrok skazujący na karę grzywny.

Strategia obrony nastawiona na orzeczenie kary grzywny

W kancelarii przy ulicy Święty Marcin często zaczynam od pytania: co byś zrobił, gdyby policja zatrzymała cię za jazdę po alkoholu? Moi klienci często nie mają pojęcia, jak ważna jest właściwa strategia obrony.

Chcąc zwiększyć szanse na orzeczenie kary grzywny zamiast pozbawienia wolności, warto:

Przyznać się do winy i okazać skruchę
Współpracować z organami ścigania
Zgłosić chęć dobrowolnego poddania się karze
Przedstawić dokumenty potwierdzające pozytywną postawę społeczną (zaświadczenia o pracy, opinie od pracodawcy itp.)
Wykazać, że kara pozbawienia wolności miałaby szczególnie negatywny wpływ na rodzinę oskarżonego

Wypadek to nie tylko stres ale i formalnosci. Ale nawet “zwykła” jazda po alkoholu bez spowodowania kolizji wymaga profesjonalnej pomocy prawnej, by maksymalnie złagodzić konsekwencje.

Podsumowanie

Myślisz, że to proste? No to posłuchaj… Otrzymanie kary grzywny zamiast pozbawienia wolności za jazdę po alkoholu to często kwestia właściwej strategii obrony i występowania określonych okoliczności łagodzących.

Najważniejsze kwestie, które warto zapamiętać:

Mimo wysokiego stężenia alkoholu sąd może orzec karę grzywny
Na wybór rodzaju kary wpływają przede wszystkim uprzednia niekaralność i przyznanie się do winy
Wysokość grzywny zależy od sytuacji materialnej oskarżonego
Poza grzywną oskarżony musi się liczyć z innymi dotkliwymi konsekwencjami, jak zakaz prowadzenia pojazdów czy świadczenie pieniężne

Zakaz prowadzenia musi byc jasny, ale cała odpowiedzialność karna za jazdę po alkoholu obejmuje znacznie więcej elementów. Każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnego podejścia.

(Swoją drogą, śmieszna historia) – kiedyś klient ze Swarzędza twierdził, że wolałby pójść do więzienia na miesiąc niż płacić 5000 zł świadczenia pieniężnego. Nie zdawał sobie sprawy, że te dwie kary nie wykluczają się wzajemnie i mógłby dostać obie naraz.

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Wykonujac od wielu lat zawod adwokata w Poznaniu wiem, ze kazda sprawa drogowa jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegolowych informacji zapraszam do kontaktu z moja kancelaria.

Zapraszam do Kancelarii Adwokackiej Marta Krzyżanowicz:
Adwokat Marta Krzyżanowicz