Przy zakupie samochodu możemy znaleźć się w sytuacji, gdy pojazd ma więcej niż jednego właściciela. Może to być małżeństwo, rodzic i dziecko, czy też wspólnicy w firmie. Jakie znaczenie ma taka sytuacja dla kupującego, który później odkrywa wady pojazdu? Orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 21 sierpnia 2015 r. (sygn. akt XV Ca 471/15) dostarcza istotnych wskazówek w tym zakresie, wyjaśniając kwestię odpowiedzialności solidarnej współwłaścicieli pojazdu.
Odpowiedzialność solidarna współwłaścicieli – podstawa prawna
W analizowanej sprawie pojazd był własnością małżeństwa A. B. i M. B. (1), którzy wspólnie sprzedali go powodowi J. O. Po odkryciu wad pojazdu, powód skierował roszczenie przeciwko obojgu małżonkom, żądając zasądzenia od nich solidarnie zwrotu ceny oraz odszkodowania.
Sąd Okręgowy w Poznaniu potwierdził, że odpowiedzialność współwłaścicieli pojazdu ma charakter solidarny:
“Odnośnie solidarności występującej po stronie wierzycieli należy zauważyć, iż wynikała ona z treści art. art. 370 kc, zgodnie z którym ‘jeżeli kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia, są one zobowiązane solidarnie, chyba, że umówiono się inaczej’. W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że pozwani A. B. i M. B. (1) są współwłaścicielami spornego pojazdu, wobec czego odpowiadają oni solidarnie wobec powoda.”
Dodatkowo Sąd wskazał na jeszcze jedną podstawę solidarnej odpowiedzialności współwłaścicieli:
“Tym bardziej, że zarazem w myśl art. 380 § 1 kc dłużnicy zobowiązani do świadczenia niepodzielnego (tu: wydania rzeczy sprzedanej bez wad) są odpowiedzialni za spełnienie świadczenia jak dłużnicy solidarni.”
Co oznacza solidarna odpowiedzialność dla kupującego?
Solidarna odpowiedzialność współwłaścicieli pojazdu ma istotne znaczenie praktyczne dla kupującego, który odkrył wady w zakupionym samochodzie. Przede wszystkim oznacza to, że:
- Kupujący może kierować swoje roszczenia do dowolnego współwłaściciela – może żądać całości kwoty od jednego z nich, nie musi dzielić roszczenia proporcjonalnie do udziałów we współwłasności
- Spełnienie świadczenia przez jednego współwłaściciela zwalnia pozostałych – jeśli jeden ze współwłaścicieli zwróci całą kwotę, pozostali są zwolnieni z obowiązku świadczenia
- Kupujący może kierować roszczenie do wszystkich współwłaścicieli jednocześnie – tak jak miało to miejsce w analizowanej sprawie, gdzie powód pozwał oboje małżonków
W analizowanej sprawie Sąd zasądził solidarnie od pozwanych współwłaścicieli pojazdu zwrot całej kwoty:
“Reasumując, Sąd zasądził solidarnie od pozwanych A. B. i M. B. (1) na rzecz powoda J. O. kwotę 4.150 zł, na co składało się 4.000 zł zwrotu zapłaconej ceny z tytułu odstąpienia od umowy sprzedaży i 150 zł poniesionych wydatków za opinię dotyczącą stanu pojazdu z tytułu szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.”
Solidarna odpowiedzialność a faktyczne zaangażowanie współwłaścicieli
Co istotne, solidarna odpowiedzialność współwłaścicieli pojazdu istnieje niezależnie od tego, który z nich faktycznie zajmował się sprzedażą pojazdu czy negocjacjami z kupującym. W analizowanej sprawie:
“Podczas sprzedaży pojazdu obecny był brat pozwanego M. B. (1), który pokazywał powodowi pojazd oraz przy samym podpisaniu umowy pozwana A. B..”
Mimo że w procesie sprzedaży uczestniczyli różni członkowie rodziny, odpowiedzialność solidarna dotyczyła obojga małżonków jako współwłaścicieli pojazdu.
Kwestie proceduralne związane z odpowiedzialnością solidarną
Z procesowego punktu widzenia, w przypadku solidarnej odpowiedzialności współwłaścicieli pojazdu, istotne są następujące aspekty:
- Pozwanie wszystkich współwłaścicieli – choć kupujący może pozwać tylko jednego ze współwłaścicieli, bezpieczniej jest pozwać wszystkich, co eliminuje ryzyko związane z niewypłacalnością jednego z nich
- Formułowanie żądania – w pozwie należy wyraźnie wskazać, że żądanie dotyczy zasądzenia określonej kwoty solidarnie od wszystkich pozwanych
- Wykonanie wyroku – wyrok zasądzający określoną kwotę solidarnie od współwłaścicieli pojazdu można wykonać w całości przeciwko dowolnemu z nich
Praktyczne wskazówki
Na podstawie analizowanego orzeczenia można sformułować następujące wskazówki praktyczne dla kupujących:
- Sprawdź, kto jest właścicielem pojazdu – przed zakupem warto sprawdzić, czy pojazd ma jednego czy więcej właścicieli
- Zadbaj o podpisy wszystkich współwłaścicieli – umowa kupna-sprzedaży powinna być podpisana przez wszystkich współwłaścicieli pojazdu
- Kieruj zawiadomienie o wadach do wszystkich współwłaścicieli – zawiadomienie o wykrytych wadach oraz oświadczenie o odstąpieniu od umowy powinno być skierowane do wszystkich współwłaścicieli
- W przypadku procesu pozywaj wszystkich współwłaścicieli – choć teoretycznie możliwe jest pozwanie tylko jednego z nich, bezpieczniej jest pozwać wszystkich
- Żądaj zasądzenia kwoty solidarnie – w pozwie należy wyraźnie wskazać, że żądanie dotyczy zasądzenia określonej kwoty solidarnie od wszystkich pozwanych
Podsumowanie
Jak pokazuje analizowane orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu, w przypadku zakupu pojazdu od współwłaścicieli, ich odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady ma charakter solidarny. Oznacza to, że kupujący może kierować swoje roszczenia do wszystkich współwłaścicieli jednocześnie lub do dowolnego z nich, a spełnienie świadczenia przez jednego zwalnia pozostałych.
Taka konstrukcja odpowiedzialności jest korzystna dla kupującego, gdyż zwiększa szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń. Dlatego też, w przypadku odkrycia wad pojazdu zakupionego od współwłaścicieli, warto skierować roszczenie przeciwko wszystkim z nich, żądając zasądzenia zwrotu ceny i odszkodowania solidarnie.
