Wprowadzenie

Zakup używanego samochodu często wiąże się z ryzykiem wykrycia wad, które nie były widoczne podczas oględzin. Kiedy okazuje się, że nabyty pojazd ma poważne usterki, pojawia się pytanie o możliwość skutecznego odstąpienia od umowy. Warto znać swoje prawa, a w ich interpretacji pomocne jest orzecznictwo sądowe.

Podstawy prawne odstąpienia od umowy

Kluczowym przepisem regulującym kwestię wad fizycznych jest art. 556 § 1 Kodeksu cywilnego. Stanowi on, że:

“Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).”

W wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 20 maja 2014 r. (sygn. akt XV Ca 330/14) sąd wyraźnie wskazał na absolutny charakter tej odpowiedzialności:

“Ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi ma charakter absolutny, obciąża go niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę, a nawet – czy w ogóle wiedział lub mógł wiedzieć o tym, że sprzedawana rzecz jest wadliwa.”

Oznacza to, że nawet brak wiedzy sprzedawcy o wadach nie zwalnia go z odpowiedzialności.

Zmiana żądania – od obniżenia ceny do odstąpienia

Szczególnie istotnym aspektem dla nabywców wadliwych pojazdów jest możliwość zmiany pierwotnie zgłoszonego żądania. Sąd Okręgowy w Poznaniu w cytowanym wyroku jednoznacznie stwierdził:

“Zgłoszenie żądania [obniżenia ceny] nie unicestwia prawnego bytu umowy i tym samym nie wyklucza możliwości skorzystania z dalej idącego uprawnienia o charakterze prawnokształtującym, jakim jest odstąpienie od tej umowy.”

Sąd dodał również, że powyższe uwagi są “tym bardziej zasadne w przypadku, gdy bezpośrednią przyczyną odstąpienia przez kupującego od umowy było wykrycie nowych wad, nieznanych mu w chwili zgłoszenia roszczenia o obniżenie ceny. Z chwilą wykrycia tych wad wszystkie uprawnienia z tytułu rękojmi uległy ponownej aktualizacji.”

W praktyce oznacza to, że jeśli początkowo zdecydowałeś się na żądanie obniżenia ceny z powodu wykrytych usterek, a następnie odkryłeś kolejne, poważniejsze wady (np. fakt, że samochód jest powypadkowy), masz prawo zmienić decyzję i odstąpić od umowy.

Terminy na zgłoszenie wad i odstąpienie od umowy

Zgodnie z art. 563 § 1 k.c., kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Jednak warto zwrócić uwagę na wyjątek od tej zasady, na który wskazał Sąd Okręgowy w Poznaniu:

“Zgodnie z art. 564 k.c., utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.”

Co istotne, przepis ten “znajdzie zastosowanie także wówczas, gdy sprzedawca zapewniając kupującego o braku wad działał w dobrej wierze i nie miał świadomości ich istnienia.”

Z kolei jeśli chodzi o samo odstąpienie od umowy, art. 568 § 1 k.c. stanowi, że uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają po upływie roku od dnia wydania rzeczy kupującemu. W tym terminie kupujący musi złożyć sprzedawcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Konkretny przypadek z orzecznictwa

W sprawie rozpatrywanej przez Sąd Okręgowy w Poznaniu (XV Ca 330/14) kupująca nabyła używany samochód marki M, rok produkcji 2002. Sprzedający zapewnili ją, że pojazd jest bezwypadkowy i w dobrym stanie technicznym. Po kilku dniach ujawniły się problemy z układem wtryskowym. Kupująca zażądała początkowo obniżenia ceny o 5.000 zł.

Następnie zleciła ekspertyzę rzeczoznawcy, która wykazała, że samochód jest powypadkowy, był naprawiany niezgodnie z technologią producenta oraz miał niesprawny system poduszek powietrznych (świecąca się kontrolka SRS). W tej sytuacji kupująca złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Sąd uznał takie postępowanie za w pełni uzasadnione, stwierdzając:

“Powódka początkowo żądała jedynie obniżenia ceny z uwagi na ujawnione usterki techniczne, o których poinformowała pozwaną pismem z dnia 9.03.2011r. Następnie, gdy dowiedziała się o wcześniejszej kolizji i niesprawnym układzie SRS, odstąpiła od umowy. Skoro zaś złożenie oświadczenia o odstąpieniu nastąpiło przed upływem rocznego terminu wyznaczonego w art. 576 § 1 k.c., brak jest podstaw do kwestionowania jego skuteczności.”

Podsumowanie

Analizowane orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu (sygn. akt XV Ca 330/14) dostarcza cennych wskazówek dla nabywców wadliwych pojazdów:

1. Możesz skutecznie odstąpić od umowy, nawet jeśli wcześniej żądałeś obniżenia ceny, zwłaszcza gdy odkryjesz nowe, poważniejsze wady.
2. Zapewnienia sprzedawcy o dobrej jakości pojazdu (np. o jego bezwypadkowości) mają kluczowe znaczenie prawne i mogą stanowić podstawę do odstąpienia od umowy, jeśli okażą się nieprawdziwe.
3. Termin na zgłoszenie wad (miesiąc od wykrycia) może nie mieć zastosowania, jeśli sprzedawca zapewniał, że wad nie ma – nawet jeśli działał w dobrej wierze.
4. Odstąpienie od umowy musi nastąpić w ciągu roku od wydania pojazdu.

Pamiętaj, że każdy przypadek jest indywidualny i wymaga szczegółowej analizy prawnej. W razie wątpliwości warto skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w prawie motoryzacyjnym.