W sprawach dotyczących wad fizycznych pojazdów, jednym z najważniejszych elementów procesu dochodzenia roszczeń jest uzyskanie profesjonalnej opinii eksperckiej. Orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 21 sierpnia 2015 r. (sygn. akt XV Ca 471/15) doskonale ilustruje, jak kluczową rolę w takich sporach odgrywa opinia biegłego lub rzeczoznawcy samochodowego, oraz jak skutecznie ją wykorzystać w postępowaniu sądowym.
Dlaczego ekspertyza jest kluczowa?
Sąd Okręgowy w Poznaniu w analizowanym orzeczeniu zwrócił uwagę na kilka aspektów, które podkreślają znaczenie profesjonalnych ekspertyz w sprawach o wady pojazdów:
1. Specjalistyczny charakter wad
Większość wad fizycznych pojazdów ma charakter techniczny, którego ocena wymaga specjalistycznej wiedzy:
“Istnienia wad ukrytych nie można było stwierdzić bez dokonywania specjalistycznych oględzin czy pomiarów i przy zachowaniu zwykłej staranności. Tak samo tylko krótka przejażdżka nie mogła unaocznić stronie kupującej tak istotnych wad, jak m.in. przegięty prawy słupek, opuszczone drzwi, cofnięte koło czy też przekroczone normy dopuszczalne spalin.”
2. Brak obowiązku specjalistycznego badania przez kupującego
Sąd potwierdził, że kupujący nie ma obowiązku przeprowadzania specjalistycznych badań przed zakupem:
“Kupujący ma oczywiście prawo zbadania wydawanej mu przez sprzedawcę rzeczy (arg. z art. 544 § 2 in fine kc), ale nie jest on obciążony prawnym obowiązkiem czujności ani szczególnego badania rzeczy, chyba że jest to w danych stosunkach przyjęte.”
Sąd przywołał również ugruntowane orzecznictwo w tym zakresie:
“W wyroku z dnia 8 maja 2003 r. (II CKN 39/01, Gazeta Prawna 2003/9,1 str. 18) Sąd Najwyższy stwierdził, iż ‘użytkownik samochodu, nie posiadający wiadomości specjalnych, może wadliwie lokalizować i błędnie określać wadę samochodu polegającą na wydobywających się odgłosach spod maski samochodu bądź podwozia. Nie można zatem wymagać od niego, aby nietypową wadę samochodu określał w sposób prawidłowy i fachowy oraz wskazywał miejsce jej występowania. Kwestia ta powinna być wyjaśniona przy pomocy dowodu z opinii biegłego’.”
3. Obiektywizacja oceny wad
Ekspertyza pozwala na obiektywną ocenę charakteru i istotności wad:
“W pojeździe marki O. (…) wykryto następujące wady: 1) usterki będące wynikiem normalnego zużycia eksploatacyjnego (…) 2) wady umożliwiające użytkowanie, lecz mające wpływ na wartość pojazdu (…) 3) wady istotne, mające wpływ na bezpieczeństwo oraz użyteczność pojazdu (…)”
Rodzaje ekspertyz i ich znaczenie dowodowe
W analizowanym orzeczeniu wykorzystano dwa rodzaje ekspertyz, które miały różne znaczenie dowodowe:
1. Prywatna ekspertyza rzeczoznawcy
W sprawie rozpatrywanej przez Sąd Okręgowy kupujący zlecił wykonanie prywatnej ekspertyzy stanu technicznego pojazdu:
“W dniu 7 września 2010 r. w zakładzie (…) w P. dokonano badania stanu pojazdu marki O. (…). W pojeździe wykryto: [szczegółowy opis wad]”
Sąd uznał, że koszt takiej ekspertyzy stanowi element szkody podlegającej naprawieniu:
“W przedmiocie zaliczenia prywatnej ekspertyzy do poniesionej przez stronę szkody wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 września 1975 r. (I CR 505/75, Lex Polonica), stwierdzając, że dokonana przed wszczęciem postępowania sądowego i poza zabezpieczeniem dowodów ekspertyza może być istotną przesłanką zasądzenia odszkodowania. W takim wypadku koszt ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu (art. 361 kc).”
2. Opinia biegłego sądowego
W toku postępowania sądowego została zlecona opinia biegłego sądowego, która miała kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy:
“Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie wyszczególnionych dowodów w postaci zgromadzonych dokumentów, opinii biegłego sądowego z dziedziny techniki samochodowej mgr inż. P. B. i jego zeznań, prywatnej opinii firmy (…) (…) oraz zeznań strony powodowej.”
Opinia biegłego sądowego pozwoliła na jednoznaczne ustalenie charakteru i istotności wad:
“Sąd I instancji prawidłowo ustalił na podstawie opinii biegłego, że sprzedany samochód posiadał istotne wady mające wpływ na bezpieczeństwo oraz użyteczność pojazdu, a były to: znaczna korozja elementów nośnych podwozia, dziury w podłodze, popękane wzmocnienie boczne, niesprawny system (…) brak poduszek gazowych i napinaczy pasów, popękane klosze lamp tylnych, skrzywiona podłużnica prawa, cofnięte koło przednie prawe, brak zbieżności z prawej strony, połamana rama fotela pasażera.”
Jak skutecznie wykorzystać ekspertyzę?
Na podstawie analizowanego orzeczenia można sformułować następujące wskazówki dotyczące wykorzystania ekspertyz w sprawach o wady pojazdów:
1. Uzyskaj ekspertyzę jak najszybciej po wykryciu wad
W omawianej sprawie kupujący zlecił wykonanie ekspertyzy niezwłocznie po zauważeniu pierwszych nieprawidłowości:
“Po zakupie samochodu powód jeździł nim jeden dzień. W drodze na zakupy w pojeździe skończył się gaz, w związku z czym powód zwrócił się do znajomego K. K. z prośbą o odholowanie auta. K. K. wykrył usterki blacharskie w aucie i skierował J. O. na badania techniczne pojazdu.”
2. Wykorzystaj różne rodzaje badań technicznych
W analizowanej sprawie kupujący przeprowadził kilka rodzajów badań, co zwiększyło wartość dowodową ekspertyzy:
“W dniu 7 września 2010 r. w zakładzie (…) w P. dokonano badania stanu pojazdu marki O. (…). […] W tym samym dniu powód wykonał także badanie dotyczące spalin samochodu, które wykazało przekroczenie wszelkich norm. Następnie, w dniu 10 września 2010 r. powód udał się do (…), w firmie (…), gdzie poddano pojazd badaniu kontrolnemu.”
3. Zachowaj dokumentację ekspertyzy
Istotne jest zachowanie pełnej dokumentacji, w tym dowodów opłacenia badań:
“Na dowód poniesionych kosztów przedstawiony został paragon fiskalny na kwotę 150 zł (k. 13), który nie był kwestionowany przez stronę pozwaną.”
4. Powołaj się na ekspertyzę w zawiadomieniu o wadach i oświadczeniu o odstąpieniu od umowy
Ekspertyza powinna być podstawą zawiadomienia sprzedawcy o wadach i oświadczenia o odstąpieniu od umowy:
“Pismem z dnia 14 września 2010 r. pełnomocnik powoda zawiadomił pozwanych o odstąpieniu od umowy kupna – sprzedaży samochodu osobowego marki O. (…) , zawartej w dniu 30 sierpnia 2010 r. z uwagi na liczne ukryte wady fizyczne oznaczonego pojazdu. W piśmie wskazano, iż mimo twierdzeń pozwanych, że sprzedany pojazd został jedynie uderzony, gdyż uczestniczył w stłuczce, kontrola zakupionego pojazdu wykazała liczne wady, wskutek czego samochód całkowicie nie nadaje się do użytkowania, jako że jest samochodem powypadkowym […]”
5. Wnioskuj o opinię biegłego sądowego w toku postępowania
W toku postępowania sądowego warto wnioskować o powołanie biegłego sądowego, którego opinia będzie miała szczególną wartość dowodową:
“Biorąc zatem powyższe wskazówki pod uwagę Sąd był władny ustalić, że te wskazane jako przyczyna odstąpienia od umowy wady, były wadami fizycznymi w rozumieniu art. 556 § 1 k.c. Poza tym ustalono przy tym, jakie wady zostały powołane przez powoda jako podstawa odstąpienia od umowy sprzedaży.”
Podsumowanie
Jak pokazuje analizowane orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu, ekspertyza techniczna jest kluczowym elementem w sprawach dotyczących wad fizycznych pojazdów. Profesjonalna opinia biegłego lub rzeczoznawcy samochodowego pozwala na obiektywną ocenę charakteru i istotności wad, co ma decydujące znaczenie dla skutecznego dochodzenia roszczeń.
Warto pamiętać, że koszt takiej ekspertyzy stanowi element szkody podlegającej naprawieniu, co oznacza, że w przypadku wygranej sprawy, sprzedawca będzie zobowiązany do zwrotu również tych kosztów. Dlatego też nie należy oszczędzać na profesjonalnych badaniach w przypadku podejrzenia istotnych wad pojazdu.
Skuteczne wykorzystanie ekspertyzy wymaga jej przeprowadzenia jak najszybciej po wykryciu wad, zachowania pełnej dokumentacji oraz powołania się na nią w zawiadomieniu o wadach i oświadczeniu o odstąpieniu od umowy. W toku postępowania sądowego warto również wnioskować o powołanie biegłego sądowego, którego opinia będzie miała szczególną wartość dowodową.
