Definicja wady fizycznej w świetle przepisów

Podstawowym przepisem definiującym wadę fizyczną jest art. 556 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi:

“Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).”

W kontekście pojazdów, ta definicja ma szczególne znaczenie. Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 20 maja 2014 r. (sygn. akt XV Ca 330/14) dokonał istotnej interpretacji tego przepisu, wskazując:

“W okolicznościach niniejszej sprawy wadą fizyczną w rozumieniu art. 556 § 1 k.c. jest uszkodzenie wtryskiwaczy, zużycie turbiny oraz niestaranne naprawy, a przede wszystkim uszkodzony system Airbag, które wpływają na zmniejszenie użyteczności ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego przeznaczenia rzeczy.”

Typowe wady fizyczne pojazdu

Bazując na przytoczonym orzeczeniu, możemy wyróżnić kilka kategorii wad fizycznych pojazdów:

1. Powypadkowość pojazdu wbrew zapewnieniom sprzedającego

W omawianym wyroku Sąd jednoznacznie uznał powypadkowość pojazdu za wadę fizyczną, szczególnie gdy sprzedający zapewniali o braku wypadków. Z opinii rzeczoznawcy powołanego w sprawie wynikało, że:

“Pokrywa silnika była naprawiana i lakierowana w części przedniej prawej, błotniki przednie były naprawiane i lakierowane, zderzak przedni naprawiany i lakierowany, reflektor prawy i lewy wymienione […], nadkole przednie lewe wymienione, wspornik reflektora prawego był naprawiany – brak zabezpieczenia antykorozyjnego […], podłużnica przednia prawa – naprawiona w sposób niefachowy, bez odpowiedniego zabezpieczenia antykorozyjnego.”

2. Niesprawność systemów bezpieczeństwa

Szczególnie istotne są usterki wpływające na bezpieczeństwo jazdy. W analizowanej sprawie kluczową wadą był niesprawny system poduszek powietrznych (SRS):

“Tester diagnostyczny wskazuje na błąd komunikacji ze sterownikiem poduszek powietrznych, co może świadczyć o uszkodzeniu sterownika poduszek powietrznych poprzez kolizję drogową. Sygnalizacja błędu SRS na zestawie wskaźników świadczy o nieprawidłowym funkcjonowaniu systemu bezpieczeństwa biernego pojazdu jakim jest system SRS, co stanowi poważne zagrożenie dla kierowcy i pasażera podczas użytkowania auta.”

Sąd podkreślił wagę tej wady:

“Z niekwestionowanych ustaleń tego Sądu wynika, że w przedmiotowym pojeździe w razie kolizji może nie zadziałać poduszka powietrzna kierowcy (gdy uszkodzona jest kostka) względzie obie poduszki (gdy uszkodzony jest sterownik układu SRS).”

3. Usterki techniczne głównych podzespołów

W wyroku wymieniono także inne istotne wady techniczne:

• uszkodzenie układu wtryskowego
• dużą ilość oleju silnikowego w układzie ssącym
• niesprawne sprzęgło alternatora i napinacz paska wielorowkowego

4. Niestaranna naprawa powypadkowa

Sąd zwrócił uwagę nie tylko na sam fakt naprawy powypadkowej, ale także na jej jakość:

“Do wad fizycznych pojazdu należy ponadto zaliczyć niestaranną naprawę pokolizyjną przodu wykonaną z zastosowaniem części używanych w taki sposób, iż na pierwszy rzut oka po uniesieniu pokrywy komory silnika widoczne są ślady tejże naprawy oraz niefabryczne znaki namalowane farbą na obudowach obu reflektorów.”

Wada fizyczna a normalne zużycie pojazdu

Istotnym elementem analizy jest rozróżnienie między wadą fizyczną a normalnym zużyciem eksploatacyjnym. Sąd Okręgowy w Poznaniu odniósł się do tego zagadnienia:

“Można zgodzić się ze skarżącymi tylko o tyle, że odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne rzeczy używanych istotnie nie obejmuje takiego zmniejszenia ich wartości lub użyteczności, które jest normalnym następstwem prawidłowego używania.”

Jednakże sąd wyraźnie stwierdził:

“Nie sposób jednak uznać, że niesprawność systemu SRS i powypadkowa naprawa są normalnym następstwem wcześniejszej eksploatacji pojazdu, a ich istnienie było objęte ryzykiem powódki, która zdecydowała się na zakup używanego samochodu za niższą cenę.”

Udowodnienie wady fizycznej pojazdu

Kluczowym elementem w dochodzeniu roszczeń z tytułu wad fizycznych jest ich odpowiednie udokumentowanie.

Rola ekspertyzy rzeczoznawcy

W analizowanym wyroku decydujące znaczenie miała opinia rzeczoznawcy:

“W dniu 25.03.2011r. na zlecenie powódki rzeczoznawca D. M. dokonał oględzin pojazdu i sporządził opinię techniczną, z której wynika, iż pokrywa silnika była naprawiana i lakierowana w części przedniej prawej, błotniki przednie były naprawiane i lakierowane […]”

Sąd Rejonowy uznał tę opinię za wiarygodny materiał dowodowy, a Sąd Okręgowy podtrzymał to stanowisko.

Opinia biegłego sądowego

W toku postępowania powołano również biegłego sądowego, który potwierdził wnioski wynikające z prywatnej ekspertyzy:

“Jako wiarygodną Sąd ocenił opinię biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej inż. R. R. na okoliczność stanu technicznego pojazdu, wad fizycznych, jego wartości rynkowej na dzień zakupu […]”

Biegły potwierdził m.in. że:

• samochód był pojazdem powypadkowym
• naprawa przodu była niestaranna
• system SRS był niesprawny

Podsumowanie

Z wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu (sygn. akt XV Ca 330/14) płyną ważne wnioski dotyczące kwalifikacji wad fizycznych pojazdów:

1. Wadą fizyczną jest zarówno usterka techniczna zmniejszająca użyteczność pojazdu, jak i brak właściwości, o których zapewniał sprzedający (np. fałszywe zapewnienie o bezwypadkowości).
2. Szczególne znaczenie mają wady wpływające na bezpieczeństwo, takie jak niesprawność systemu poduszek powietrznych.
3. Niestaranna naprawa powypadkowa również stanowi wadę fizyczną.
4. Normalne zużycie eksploatacyjne nie jest wadą fizyczną, ale granica między wadą a normalnym zużyciem musi być oceniana indywidualnie.
5. Kluczowe znaczenie dla udowodnienia wady ma profesjonalna ekspertyza rzeczoznawcy oraz ewentualnie opinia biegłego sądowego.

Pamiętaj, że skuteczne dochodzenie swoich praw wymaga szybkiego działania i właściwego udokumentowania wad. W razie wykrycia istotnych usterek w zakupionym pojeździe, warto niezwłocznie zwrócić się do rzeczoznawcy samochodowego oraz prawnika specjalizującego się w sprawach motoryzacyjnych.