Marta Krzyżanowicz · 27.03.2025 · Prawo drogowe

Jazda po alkoholu pociąga za sobą szereg dotkliwych konsekwencji prawnych, a jedną z nich jest konieczność zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Dla wielu osób kwota tego świadczenia okazuje się zaskakująco wysoka, stanowiąc dodatkową, poważną sankcję finansową. Czy jest możliwość jej obniżenia? Jak sądy podchodzą do orzekania tych świadczeń?

Czym jest świadczenie pieniężne w sprawach o jazdę po alkoholu?

W mojej kancelarii w Poznaniu często spotykam osoby zaskoczone wysokością świadczenia pieniężnego orzeczonego za jazdę pod wpływem alkoholu. Swoją drogą, to ciekawa sprawa – wielu kierowców nie ma świadomości, że oprócz grzywny i zakazu prowadzenia pojazdów czeka ich jeszcze dodatkowy, poważny wydatek.

Zgodnie z art. 43a § 1 i 2 Kodeksu karnego, w przypadku skazania za jazdę w stanie nietrzeźwości sąd obligatoryjnie orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Nie jest to kara w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale dodatkowy środek karny, którego wysokość bywa bardzo dotkliwa dla sprawców.

Przykład orzeczenia świadczenia pieniężnego w wyroku sądowym

Przyjrzyjmy się konkretnemu orzeczeniu dotyczącemu jazdy w stanie wysokiej nietrzeźwości. W wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu z dnia 3 lutego 2021 roku (sygn. akt II K 412/20) czytamy:

“na podstawie art. 43a § 1 i 2 K.k. orzeka wobec oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 6000 zł (sześć tysięcy złotych)“

Sprawa dotyczyła kierowcy, który prowadził pojazd mając w organizmie blisko 3 promile alkoholu:

“w dniu 10 kwietnia 2020 r. na drodze publicznej w miejscowości R. gm. (…), kierował w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym – samochodem osobowym marki V. (…) nr rej. (…), będąc w stanie nietrzeźwości z wynikiem od 2,9 promila do 3,1 promila alkoholu we krwi“

Lubię mówić klientom, że prawo drogowe to nie tylko przepisy, ale i zdrowy rozsądek. A zdrowy rozsądek podpowiada, że im wyższe stężenie alkoholu, tym poważniejsze konsekwencje finansowe.

Od czego zależy wysokość świadczenia pieniężnego?

O prawo jazdy czasem ludzie walczą bardziej niż o cokolwiek, ale wysokość świadczenia pieniężnego często budzi nie mniejsze emocje. Warto wiedzieć, od czego zależy jego wysokość.

W przypadku jazdy po alkoholu świadczenie pieniężne wynosi:

• Minimum 5000 zł
• Maksimum 60 000 zł

Brzmi prosto, ale w praktyce różnie bywa z jego ustalaniem. Z mojego doświadczenia jako adwokata w Poznaniu wynika, że wysokość świadczenia zależy głównie od:

1. Stężenia alkoholu – im wyższe, tym wyższe świadczenie
2. Sytuacji materialnej sprawcy – choć nie jest to czynnik decydujący
3. Okoliczności zdarzenia – spowodowanie kolizji czy wypadku zwiększa kwotę
4. Uprzedniej karalności – recydywiści mogą liczyć na wyższe kwoty
5. Postawy oskarżonego – przyznanie się i skrucha mogą nieco złagodzić karę

W analizowanym orzeczeniu sąd zdecydował się na kwotę 6000 zł, czyli niewiele powyżej ustawowego minimum. Może to wskazywać na uwzględnienie przez sąd jakichś okoliczności łagodzących, mimo bardzo wysokiego stężenia alkoholu.

Typowe kwoty świadczenia pieniężnego w sprawach o jazdę po alkoholu

W kancelarii przy kawie zawsze tłumaczę: mandat to nie wyrok, można się odwołać. Ale wysokość świadczenia pieniężnego za jazdę po alkoholu to już kwestia bardziej złożona.

Z analizy orzecznictwa sądów w Polsce wynika, że:

• Przy stężeniu 0,5-1,0 promila – najczęściej 5000-7000 zł
• Przy stężeniu 1,0-1,5 promila – zwykle 7000-10 000 zł
• Przy stężeniu 1,5-2,0 promila – około 10 000-15 000 zł
• Przy stężeniu powyżej 2,0 promila – 15 000 zł i więcej

Kolega adwokat z Poznania opowiadał mi o sprawach, w których przy stężeniu powyżej 2,5 promila sądy orzekały świadczenia w wysokości 20 000 zł i więcej. W tym kontekście kwota 6000 zł orzeczona przez Sąd Rejonowy w Wągrowcu przy stężeniu 2,9 promila wydaje się zaskakująco niska.

To się w głowie nie mieści, ale takie rzeczy na drodze się zdarzają – różnice w orzecznictwie poszczególnych sądów potrafią być znaczące. Dlatego tak ważna jest profesjonalna pomoc prawna, która może pomóc w złagodzeniu finansowych konsekwencji jazdy po alkoholu.

Czy można uniknąć zapłaty świadczenia pieniężnego?

Sprawy drogowe to czasem gra nerwów – jeden zły ruch i po wszystkim. W przypadku świadczenia pieniężnego za jazdę po alkoholu możliwości są jednak mocno ograniczone.

W mojej praktyce adwokackiej w Poznaniu obserwuję, że:

1. Świadczenie pieniężne jest orzekane obligatoryjnie – sąd musi je orzec
2. Minimalna kwota 5000 zł jest praktycznie niepodważalna
3. Można walczyć jedynie o obniżenie kwoty do ustawowego minimum

A propos, przypomniała mi się sytuacja z Leszna, gdzie klient z zawartością 2,2 promila otrzymał świadczenie w wysokości 10 000 zł, a po skutecznej apelacji kwota została obniżona do 7000 zł. To pokazuje, że pewne pole manewru istnieje.

Czy trudna sytuacja materialna może wpłynąć na wysokość świadczenia?

Wypadek to nie tylko stres ale i formalnosci. Podobnie jest z konsekwencjami jazdy po alkoholu – poza zakazem prowadzenia pojazdów pojawia się kwestia dotkliwych konsekwencji finansowych.

Trudna sytuacja materialna sprawcy może mieć pewien wpływ na wysokość świadczenia pieniężnego, ale zwykle nie prowadzi do jego całkowitego zniesienia czy nawet obniżenia poniżej ustawowego minimum. Sądy najczęściej biorą pod uwagę sytuację materialną przy ustalaniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny, a nie przy określaniu kwoty świadczenia.

W analizowanym wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu (sygn. akt II K 412/20) sąd zwolnił oskarżonego z kosztów sądowych:

“na podstawie art. 624 § 1 K.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zwalnia w całości oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych“

To może wskazywać na trudną sytuację materialną oskarżonego, co mogło mieć wpływ na orzeczenie stosunkowo niskiej kwoty świadczenia pieniężnego (6000 zł) mimo bardzo wysokiego stężenia alkoholu (2,9 promila).

Czy można rozłożyć świadczenie pieniężne na raty?

Zawsze mówię klientom: przynieś mi wszystkie dokumenty, a resztę ogarniemy. W przypadku świadczenia pieniężnego ważną kwestią jest możliwość rozłożenia go na raty.

Kodeks karny wykonawczy przewiduje taką możliwość. Zgodnie z art. 206 § 1 i 2 k.k.w., sąd może rozłożyć świadczenie pieniężne na raty, uwzględniając sytuację materialną skazanego. Warto wiedzieć, że:

1. Wniosek o rozłożenie na raty składa się do sądu, który wydał wyrok w pierwszej instancji
2. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające trudną sytuację materialną
3. Maksymalny okres rozłożenia na raty wynosi z reguły do 1 roku

Mam taki zwyczaj – tłumaczę prawo drogowe na przykładach z życia. Pamiętam klienta z Gniezna, którego świadczenie w wysokości 8000 zł zostało rozłożone na 10 rat po 800 zł. To znacząco ułatwiło mu spełnienie tego obowiązku bez rujnowania domowego budżetu.

Na co przeznaczane są środki z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym?

W kancelarii przy ulicy Święty Marcin często zaczynam od pytania: czy wiesz, na co idą pieniądze z zasądzonych świadczeń? Moi klienci często nie wiedzą, że te środki są przeznaczane na realną pomoc ofiarom przestępstw.

Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, nazywany też Funduszem Sprawiedliwości, przeznacza zgromadzone środki m.in. na:

• Pomoc materialną dla ofiar przestępstw
• Pomoc psychologiczną i prawną dla pokrzywdzonych
• Działalność organizacji pomagających ofiarom przestępstw
• Szkolenia i programy profilaktyczne

Świadomość, że pieniądze z zasądzonych świadczeń służą pomocy osobom pokrzywdzonym, może nieco łagodzić gorycz związaną z koniecznością ich zapłaty.

Podsumowanie

Myślisz, że to proste? No to posłuchaj… Świadczenie pieniężne za jazdę po alkoholu to jeden z najbardziej dotkliwych finansowo elementów kary, a jego wysokość bywa zaskoczeniem dla skazanych.

Najważniejsze kwestie, które warto zapamiętać:

1. Świadczenie jest obowiązkowe przy skazaniu za jazdę po alkoholu
2. Minimalna kwota wynosi 5000 zł, maksymalna 60 000 zł
3. Wysokość zależy głównie od stężenia alkoholu i okoliczności zdarzenia
4. Można ubiegać się o rozłożenie świadczenia na raty
5. Środki są przeznaczane na pomoc ofiarom przestępstw

Zakaz prowadzenia musi byc jasny, ale kwota świadczenia pieniężnego również nie powinna budzić wątpliwości. Im wcześniej skonsultujesz się z adwokatem, tym większe szanse na orzeczenie świadczenia w minimalnej wysokości.

---

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Wykonujac od wielu lat zawod adwokata w Poznaniu wiem, ze kazda sprawa drogowa jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegolowych informacji zapraszam do kontaktu z moja kancelaria.

Zapraszam do Kancelarii Adwokackiej Marta Krzyżanowicz:
Adwokat Marta Krzyżanowicz