Regres z OC za umyślne wyrządzenie szkody – jak się bronić?

Cześć, Michalina Koligot z tej strony. Jako adwokat od lat reprezentuję kierowców w Poznaniu i okolicach. Jednym z najtrudniejszych typów spraw regresowych są te, w których ubezpieczyciel twierdzi, że kierowca umyślnie wyrządził szkodę. Stawka jest wysoka – pełna kwota odszkodowania do zwrotu, często dziesiątki tysięcy złotych. Ale nie wszystko stracone – istnieją skuteczne strategie obrony.

Co oznacza “umyślne wyrządzenie szkody”?

Zgodnie z art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczyciel może żądać zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeśli kierujący “wyrządził szkodę umyślnie”. Ale co to właściwie znaczy?

“Umyślność” w prawie cywilnym oznacza, że sprawca:

• Chciał wyrządzić szkodę (zamiar bezpośredni) lub
• Przewidywał możliwość jej wystąpienia i godził się na to (zamiar ewentualny)

Uwaga kluczowa: Umyślne naruszenie przepisów ruchu drogowego to NIE to samo co umyślne wyrządzenie szkody!

Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 25 stycznia 2017 r. (I ACa 1161/16) stwierdził jasno:

“Umyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym nie jest równoznaczne z popełnieniem przestępstwa umyślnego, a tym bardziej umyślnego wyrządzenia szkody w postaci śmierci bądź uszkodzenia ciała uczestnika wypadku komunikacyjnego.”

Jak ubezpieczyciel dowodzi “umyślności”?

Najczęściej ubezpieczyciel powołuje się na:

1. Prawomocny wyrok karny – szczególnie jeśli zarzucono umyślne przestępstwo
2. Zeznania świadków – opisujące zachowanie kierowcy jako celowe
3. Nagrania z kamer – pokazujące np. celowe zajechanie drogi
4. Opinie biegłych – wskazujące na celowe manewry

Miałam klienta z Winiar, któremu ubezpieczyciel zarzucił umyślne spowodowanie szkody, bo “celowo przyspieszył na żółtym świetle”.

Skuteczne strategie obrony przed zarzutem umyślności

1. Odróżnij umyślność naruszenia przepisów od umyślności szkody

Kluczowy argument: Mogłeś umyślnie złamać przepisy, ale NIE chciałeś spowodować wypadku!

Przykład z mojej praktyki: Klient z Jeżyc świadomie przejechał na czerwonym świetle (bo spieszył się do szpitala), ale nie chciał spowodować kolizji. Sąd na Młyńskiej uznał, że choć umyślnie złamał przepisy, to szkoda była nieumyślna.

2. Kwestionuj ustalenia co do stanu faktycznego

Jeśli ubezpieczyciel opiera się na wyroku karnym, sprawdź:

• Czy wyrok dotyczy dokładnie tego samego zdarzenia
• Czy sąd karny faktycznie stwierdził umyślność wyrządzenia szkody, a nie tylko naruszenia przepisów
• Czy wyrok jest prawomocny

Ważne: Sąd cywilny jest związany ustaleniami sądu karnego co do popełnienia przestępstwa, ale ma swobodę w ocenie umyślności wyrządzenia szkody!

3. Wykaż elementy nieumyślnego działania

Podkreślaj wszystko, co świadczy o braku zamiaru:

• Próby uniknięcia kolizji (hamowanie, skręcanie)
• Natychmiastowa pomoc poszkodowanym
• Wcześniejsza nienaganna historia jazdy
• Brak konfliktu z poszkodowanym

Miałam klientkę z Rataj oskarżoną o “celowe zajechanie drogi”. Wykazaliśmy, że natychmiast zatrzymała się po kolizji i udzieliła pierwszej pomocy – sąd uznał, że szkoda była nieumyślna.

4. Przedstaw alternatywne wyjaśnienie zdarzenia

Często to, co wygląda jak umyślne działanie, ma inne wytłumaczenie:

• Gwałtowna reakcja na zagrożenie
• Zasłabnięcie, atak paniki
• Poślizg, awaria układu kierowniczego
• Oślepienie światłami

Klient z okolic Kórnika został oskarżony o umyślne uderzenie w inny pojazd. Udało się wykazać, że miał krótkotrwały atak hipoglikemii (był cukrzykiem).

5. Powołaj własnych biegłych

Jeśli ubezpieczyciel opiera się na opinii biegłego:

• Kwestionuj ją merytorycznie
• Wskazuj braki w analizie
• Powołaj własnego biegłego

W jednej ze spraw na Sądowej, biegły ubezpieczyciela twierdził, że klient “celowo skręcił w lewo”. Nasz biegły wykazał, że był to odruch obronny przed wpadnięciem w wyrwę w jezdni.

Specyficzne sytuacje

Przypadek “road rage” (agresji drogowej)

Jeśli doszło do incydentu agresji drogowej, kluczowe jest wykazanie, że:

• Nie miałeś zamiaru spowodować wypadku
• Twoje działania były obroną przed agresją drugiego kierowcy
• Emocje wzięły górę, ale nie planowałeś szkody

Przypadek konfliktu ze znajomym/rodziną

Ubezpieczyciele są szczególnie podejrzliwi wobec szkód między osobami, które się znają. Wykazuj, że:

• Kolizja była autentyczna, nie “ustawiona”
• Nie było motywu finansowego
• Konflikt osobisty (jeśli istniał) nie przełożył się na zamiar wyrządzenia szkody

Czy można kwestionować wysokość regresu?

Dla jasności: zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2021 r. (sygn. akt III CZP 24/19), kierowca NIE może kwestionować wysokości odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu przez ubezpieczyciela.

Oznacza to, że nawet jeśli uważasz, że ubezpieczyciel przepłacił za naprawę, nie możesz skutecznie podważyć tej kwoty w sprawie regresowej. Musisz się skupić na wykazaniu, że szkoda nie była umyślna.

Praktyczne wskazówki

1. Nie przyznawaj się do umyślności – ani w dokumentach, ani w rozmowie z kimkolwiek
2. Zbieraj dowody nieumyślności – nagrania, świadkowie, ekspertyzy techniczne
3. Zweryfikuj wyrok karny – sprawdź dokładnie, za co zostałeś skazany
4. Powoływaj orzecznictwo – jest wiele wyroków korzystnych dla kierowców
5. Nie lekceważ sprawy – regres za szkodę umyślną to często pełna kwota odszkodowania

Pamiętaj – udowodnienie umyślności wyrządzenia szkody to trudne zadanie dla ubezpieczyciela. Jeśli nie przyznałeś się wprost do celowego działania, masz realne szanse na obronę.

Masz problem z regresem za rzekomo umyślną szkodę? Nie zwlekaj z konsultacją – im szybciej zaczniemy działać, tym lepiej.

Adwokat Michalina Koligot “Adwokat dla Kierowców w Poznaniu” ul. Mickiewicza 18 A lokal numer 3, Poznań tel. +48 61 8427445