Przyczynienie się do wypadku – aspekty cywilne i karne

Jako adwokaci specjalizujący się w sprawach drogowych w Poznaniu i całej Wielkopolsce, często spotykamy się z kwestią przyczynienia się poszkodowanego do wypadku lub kolizji. Jest to zagadnienie kluczowe zarówno dla odpowiedzialności cywilnej (odszkodowawczej), jak i karnej sprawcy zdarzenia drogowego.

Przyczynienie się poszkodowanego – aspekt cywilny

Czym jest przyczynienie się w świetle prawa cywilnego?

Zgodnie z art. 362 Kodeksu cywilnego, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Z naszej praktyki adwokackiej w Poznaniu wynika, że sądy uwzględniają przyczynienie się poszkodowanego, gdy jego zachowanie:

Pozostawało w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą
Było nieprawidłowe (sprzeczne z przepisami lub zasadami ostrożności)
Było zawinione (umyślnie lub nieumyślnie)

Jak przyczynienie się wpływa na wysokość odszkodowania?

Stopień przyczynienia się poszkodowanego wyrażany jest procentowo i o taki procent zmniejszane jest należne odszkodowanie. W naszej praktyce w sądach poznańskich spotykamy się najczęściej z następującymi wartościami:

Lekkie przyczynienie: 10-20% (np. brak zapiętych pasów bez wpływu na powstanie wypadku)
Średnie przyczynienie: 30-50% (np. przekroczenie prędkości przez poszkodowanego)
Znaczne przyczynienie: 60-80% (np. wtargnięcie pieszego na jezdnię w miejscu niedozwolonym)

Najczęstsze przypadki przyczynienia się poszkodowanego

Z naszego doświadczenia w sprawach prowadzonych dla mieszkańców Poznania i okolic wynika, że sądy uznają za przyczynienie się następujące zachowania:

W przypadku kierowców:
- Przekroczenie dozwolonej prędkości
- Niezastosowanie się do znaków i sygnałów drogowych
- Nieprawidłowe wyprzedzanie lub zmiana pasa ruchu
- Jazda bez zapiętych pasów bezpieczeństwa (zmniejszenie odszkodowania o 10-30%)
- Przewożenie dzieci bez fotelików bezpieczeństwa (zmniejszenie o 20-40%)
- Rozmowa przez telefon podczas jazdy
- Kierowanie pojazdem w stanie po użyciu alkoholu
W przypadku pieszych:
- Przechodzenie przez jezdnię w miejscu niedozwolonym
- Wejście na przejście bez upewnienia się, czy jest to bezpieczne
- Wtargnięcie na jezdnię bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd
- Przechodzenie przez jezdnię przy czerwonym świetle
W przypadku pasażerów:
- Jazda bez zapiętych pasów bezpieczeństwa
- Świadoma jazda z kierowcą będącym pod wpływem alkoholu
- Zachowanie rozpraszające uwagę kierowcy

Jak sądy ustalają stopień przyczynienia?

Przy ustalaniu stopnia przyczynienia się poszkodowanego sądy biorą pod uwagę:

Wagę naruszenia przepisów przez poszkodowanego
Wpływ tego naruszenia na powstanie i rozmiar szkody
Przewidywalność skutków naruszenia
Możliwość uniknięcia wypadku przez obie strony
Stopień zawinienia poszkodowanego w porównaniu do sprawcy

W sprawach odszkodowawczych prowadzonych przez naszą kancelarię w Poznaniu kluczowe znaczenie ma zgromadzenie dowodów podważających lub minimalizujących stopień przyczynienia się poszkodowanego, takich jak:

Zeznania świadków
Opinie biegłych z zakresu rekonstrukcji wypadków
Dokumentacja medyczna
Nagrania z kamer monitoringu lub rejestratorów jazdy

Szczególne przypadki przyczynienia się

Brak zapiętych pasów bezpieczeństwa

W orzecznictwie sądów poznańskich brak zapiętych pasów bezpieczeństwa uznawany jest za przyczynienie się poszkodowanego, ale tylko w zakresie, w jakim wpłynęło to na zwiększenie obrażeń. Zwykle prowadzi to do zmniejszenia zadośćuczynienia o 10-30%, ale nie wpływa na odszkodowanie za zniszczony pojazd.

Jazda z nietrzeźwym kierowcą

Świadoma decyzja o jeździe z kierowcą będącym pod wpływem alkoholu jest traktowana jako istotne przyczynienie się do szkody. W takich przypadkach odszkodowanie może zostać zmniejszone nawet o 50-80%.

Wyjątki – brak przyczynienia mimo naruszenia przepisów

W niektórych sytuacjach, mimo naruszenia przepisów przez poszkodowanego, sądy nie uznają przyczynienia się. Dotyczy to np.:

Dzieci poniżej 10. roku życia (brak zdolności deliktowej)
Osób z niepełnosprawnością intelektualną
Sytuacji, gdy naruszenie przepisów nie miało wpływu na powstanie szkody

Przyczynienie się poszkodowanego – aspekt karny

Przyczynienie się poszkodowanego ma również znaczenie w postępowaniu karnym, choć nie jest uregulowane wprost w przepisach karnych.

Wpływ na kwalifikację czynu

Z naszej praktyki w sądach karnych Poznania wynika, że przyczynienie się poszkodowanego może wpłynąć na kwalifikację prawną czynu sprawcy. W skrajnych przypadkach, gdy przyczynienie się poszkodowanego było dominujące, a rola sprawcy minimalna, może nawet dojść do umorzenia postępowania z powodu braku znamion przestępstwa.

Wpływ na wymiar kary

Przyczynienie się poszkodowanego jest traktowane jako okoliczność łagodząca przy wymierzaniu kary sprawcy wypadku. Sądy poznańskie biorą pod uwagę w szczególności:

Stopień przyczynienia się poszkodowanego
Przewidywalność zachowania poszkodowanego przez sprawcę
Możliwość uniknięcia wypadku przez sprawcę

Najczęstsze okoliczności uwzględniane w sprawach karnych

W postępowaniach karnych prowadzonych przez naszą kancelarię w Poznaniu, sądy szczególnie często uwzględniają następujące formy przyczynienia się poszkodowanego:

Wtargnięcie pieszego na jezdnię bezpośrednio przed pojazd
Przechodzenie przez jezdnię na czerwonym świetle
Jazda bez wymaganych świateł przez rowerzystę
Gwałtowna i nieprzewidywalna zmiana pasa ruchu przez innego kierowcę
Zjazd na przeciwległy pas ruchu
Nagłe hamowanie bez uzasadnionej przyczyny

Obrona sprawcy wypadku w oparciu o przyczynienie się poszkodowanego

W sprawach karnych o spowodowanie wypadku drogowego, wykazanie przyczynienia się poszkodowanego stanowi jeden z kluczowych elementów strategii obrony. Jako adwokaci z Poznania specjalizujący się w sprawach drogowych, koncentrujemy się na:

Zebraniu i przedstawieniu dowodów wskazujących na nieprawidłowe zachowanie poszkodowanego
Powołaniu biegłych z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych
Wykazaniu, że zachowanie sprawcy było prawidłowe lub że nie miał możliwości uniknięcia wypadku
Podkreśleniu nieprzewidywalności zachowania poszkodowanego

Przyczynienie się a pojednanie stron

W sprawach karnych o wypadki drogowe z przyczynieniem się poszkodowanego, często możliwe jest doprowadzenie do pojednania stron i zastosowanie instytucji warunkowego umorzenia postępowania lub dobrowolnego poddania się karze. Nasze doświadczenie w sądach poznańskich pokazuje, że wykazanie znacznego przyczynienia się poszkodowanego zwiększa szanse na łagodniejsze potraktowanie sprawcy.

Praktyczne porady dla uczestników ruchu drogowego

Jak zabezpieczyć dowody przyczynienia się drugiej strony?

Wykonać szczegółową dokumentację fotograficzną miejsca wypadku
Zapisać dane świadków zdarzenia
Zabezpieczyć nagrania z kamer samochodowych lub monitoringu
Zanotować warunki drogowe i atmosferyczne
Nie przyznawać się do winy na miejscu zdarzenia
Skontaktować się z adwokatem jak najszybciej po zdarzeniu

Jak minimalizować ryzyko uznania przyczynienia się?

Przestrzegać przepisów ruchu drogowego
Zawsze zapinać pasy bezpieczeństwa
Stosować foteliki dla dzieci zgodne z ich wagą i wzrostem
Nie wsiadać do pojazdu z kierowcą pod wpływem alkoholu
Zachować szczególną ostrożność na przejściach dla pieszych
Jako pieszy, upewnić się, że kierowca zauważył nas przed wejściem na jezdnię

Potrzebujesz pomocy prawnej jako kierowca? Skontaktuj się z Kancelarią w Poznaniu: Adwokat Michalina Koligot i Adwokat Marta Krzyżanowicz Kancelaria Prawna “Adwokat dla Kierowcy” ul. Adama Mickiewicza 18 lokal nr 3, 60-834 Poznań tel. +48 795 001 536 www.adwokatdlakierowcy.pl